دروغ گفتن ژن دارد؟ به ارث مي‌رسد؟
كنديس اسپنسر 39ساله كه مادر 2 فرزند است، مي‌گويد: «گاهي وقت‌ها فكر مي‌كنم دروغگويي در خانواده ما به صورت ارثي به نسل‌هاي بعد مي‌رسد. من اولين‌بار دروغ گفتن را از مادرم ياد گرفتم. آرام‌آرام فهميدم كه دروغ گفتن ماجراها و اتفاقات را زيبا‌تر از واقعيت مي‌كند.» اما آيا بايد دروغگويي‌هاي‌مان را به گردن پدرومادرمان بيندازيم؟ آن كامرون، پروفسور روانپزشكي در دانشگاه بريتيش كلمبيا مي‌گويد: «واقعيت اين است كه دروغگويي بسيار‌بسيار شايع است و اتفاقي هم نيست كه هرچند روز يك‌بار بيفتد، در واقع هر انسان در طول روز چندبار دروغ مي‌گويد. چنين وضعي صرفا ناشي از يك علت نيست.»
دكتر كامرون مي‌گويد: «وقتي به بچه‌هاي‌مان مي‌گوييم براي هر هديه‌اي كه مي‌گيرند –حتي آنهايي كه دوست ندارند- تشكر كنند در واقع يك جور دروغگويي را به آنها ياد مي‌دهيم يا وقتي دوستي با اضافه وزن زياد داريم كه از ما مي‌پرسد آيا چاق به‌نظر مي‌رسد و ما مي‌گوييم نه، در واقع اين عادت را در او هم ايجاد مي‌كنيم.
دروغگويي به نفع شما نيست
اما آيا دروغگويي هميشه اوضاع را سروسامان مي‌دهد؟ دكتر كامرون به اين پرسش پاسخ مي‌دهد: «نه، واقعا اينطور نيست. خيلي وقت‌ها دروغ مي‌گوييم تا يك مشكل را حل كنيم اما يك مشكل بزرگ‌تر درست كرده‌ايم.» در اين مطلب به چند دليل عمده دروغگويي در خانم‌ها اشاره مي‌كنيم و در مورد هر كدام از آنها و مشكلاتي كه ممكن است ايجاد كنند، صحبت مي‌كنيم.
علت را پيدا كنيد
دروغ گفتن براي كمك به يك نفر
دروغ: كتي هر روز پسرش را دير به مدرسه مي‌رساند. اما به جاي آنكه به دفتر مدير مدرسه برود و موضوع را توضيح بدهد، سعي مي‌كند پسرش را يواشكي وارد كلاس كند. اين جوري نمره انضباط پسرش كم نخواهد شد.
مشكل: جنيفر هاپ، متخصص روانشناسي رفتاري مي‌گويد: «در اين ماجرا پسر كتي آسيب خواهد ديد. اين كودك هربار كلي استرس را تحمل خواهد كرد تا بتواند بدون اينكه معلمش بفهمد وارد كلاس شود. از طرف ديگر يك بچه دبستاني آنقدر بزرگ شده است كه بداند كاري كه مادرش و خود او انجام مي‌دهند درست نيست و اين هم باعث مي‌شود او دچار درگيري اخلاقي با خودش شود. اينگونه دروغگويي مادر و رفتار او قطعا پسرش را آزار خواهد داد.»
كار درست: قطعا اين رفتار تكرارشونده يك علت دارد كه كتي به عنوان يك انسان بالغ بايد آن را حل كند و متوجه شود كه چرا او و پسرش هر روز دير مي‌رسند، پس از پيدا كردن علت بايد راهي براي برطرف كردن آن پيدا كرد.
شما حق داريد استراحت كنيد
حمايت از ديگران
دروغ: دانا گاهي براي آنكه آخر هفته‌ها مجبور نباشد به خانه مادر پير و تنهايش برود به دروغ به او مي‌گويد كه مجبور است اين آخر هفته را سركار بماند. گاهي بعد از يك هفته سخت، دوست دارد تعطيلي‌اش را در خانه و جلوي تلويزيون بگذراند نه اينكه در خانه مادرش با او حرف بزند و به او كمك كند.
مشكل: دكتر هاپ مي‌گويد: «قطعا هر باري كه دانا اين كار را انجام مي‌دهد حس بدي خواهد داشت... او هربار كه ياد مادرش مي‌افتد دچار عذاب وجدان خواهد شد چرا كه فكر مي‌كند به مادرش مديون است و با اين كار مرتكب گناه شده است.
كار درست: بهترين كار اين است كه دانا يك برنامه منظم براي بازديد از مادرش تنظيم كند و هربار كه نمي‌خواهد به ديدن او برود، راستش را به او بگويد. اينگونه رابطه مادر-فرزندي آنها سالم‌تر خواهد شد. اگر لازم بود كه به خودش استراحت بدهد و يك تعطيلات را به ديدن مادرش نرود نبايد خودش را عذاب بدهد چرا كه چنين نيازهايي در همه انسان‌ها وجود دارد.
مي‌خواهيد محبوب شويد
دروغ گفتن براي مورد پذيرش قرار گرفتن
دروغ: كنديس روزهاي شنبه كه به سركار مي‌رود اتفاقات پنجشنبه و جمعه را با كلي شاخ و برگ اضافه و با چند دروغ همراه مي‌كند تا بتواند نظر همكارانش را جلب كند: «هميشه فكر مي‌كنم اگر چيزهاي جالبي براي تعريف كردن نداشته باشم حوصله دوستان و همكارانم سر خواهد رفت. با تعريف كردن اين وقايع و ساختن اتفاقات مهيجي كه فقط در خيال من اتفاق افتاده‌اند بيشتر حس مي‌كنم عضو يك گروه هستم و مورد پذيرش آنها قرار مي‌گيرم.
مشكل: جولي وارد، متخصص مهارت‌هاي ارتباطي در تورنتو مي‌گويد: «خيلي از انسان‌ها اين هراس را دارند كه اگر خود واقعي‌شان را به معرض نمايش بگذارند مورد پذيرش قرار نگيرند و محبوب نباشند... اما مشكل اين است كه اگر دروغ گفتن در اين مورد لو برود قطعا با واكنش منفي شديدي روبه‌رو خواهيد شد. حتي اگر دروغ‌هاي شما لو هم نرود شما از آن دروغ‌ها سود نخواهيد برد و در واقع حتي ضرر هم خواهيد كرد، چراكه اين دروغ‌ها باعث مي‌شود كه شما اين حس را داشته باشيد كه آن چيزي كه هستيد خوب نيست و اينگونه اعتمادبه‌نفس خودتان را از دست خواهيد داد.
كار درست: خودتان باشيد، بي‌هيچ شاخ و برگ اضافه. دكتر وارد مي‌گويد: «مطمئن باشيد در هر ارتباطي تنها اگر واقعا خودتان باشيد مي‌توانيد ارتباطي عميق و ماندگار را تجربه كنيد. مطمئن باشيد دروغ گفتن هر نوع ارتباطي را در طي زمان كوتاه يا بلند از بين خواهد برد.»
سپري از دروغ
دروغ گفتن براي محافظت از خود
دروغ: آن دوران كودكي سختي را گذرانده چراكه والدين او به شدت و بيمارگونه كنترلش مي‌كردند. براي همين او براي در امان ماندن از تنبيه از سن پايين دروغ گفتن را شروع كرده است. حالا او مسئول انتشارات يك شركت بزرگ است و هربار كه كارش را اشتباه انجام مي‌دهد سعي مي‌كند آن را پنهان كند يا آن را به گردن ديگري مي‌اندازد.
مشكل: خيلي از ما به‌خاطر ترس از آسيب ديدن يا دور ماندن از يك وضعيت نامناسب دروغ مي‌گوييم. ويكتوريا تالوار، محقق در دانشگاه مك گيل مي‌گويد: «اينگونه دروغ‌ها هميشه انسان را به سمت اضطراب سوق مي‌دهند چراكه هميشه ترس از لو رفتن دروغ وجود دارد. اينگونه دروغ گفتن‌ها معمولا عادت مي‌شود و با زياد شدن تعداد آنها ممكن است جايگاه خودتان را از دست بدهيد حتي ممكن است شغل يا رابطه‌تان را از دست رفته ببينيد.
كار درست: مسئوليت كاري را كه انجام مي‌دهيد، بپذيريد. راست بگوييد و اگر اشتباه يا كوتاهي‌ای كرده‌ايد، معذرت‌خواهي كنيد. شايد در نگاه اول اين كار ترسناك به‌نظر برسد اما مطمئن باشيد راستگويي و صداقت شما مورد استقبال قرار خواهد گرفت.
دروغ بهتر است يا دعوا؟
دروغ گفتن براي جلوگيري از يك دعوا
دروغ: ويكي بسيار ولخرج است اما شوهرش ماريو بسيار حسابگر و حتي خسيس است، براي همين ويكي زماني كه براي خودش يك چيز گرانقيمت مي‌خرد يا هزينه‌اي براي يك خدمات پرداخت مي‌كند به همسرش دروغ مي‌گويد. گاهي مي‌گويد اتومبيلش خراب شده و گاهي مي‌گويد به دوستش پول قرض داده است.
مشكل: دكتر وار مي‌گويد: «آسيبي كه يك گفت‌و‌گو يا حتي يك بحث به يك رابطه مي‌زند كمتر از آسيب دروغگويي است. اگر حس مي‌كنيد بايد به همسرتان دروغ بگوييد موضوع اصلي اين است كه يا به او اطمينان كافي نداريد يا به خودتان. چنين حالتي مي‌تواند براي يك رابطه مرگبار باشد. شما با هر دروغي كه به همسرتان مي‌گوييد يك آجر ميان او و خودتان مي‌گذاريد و آرام‌آرام مي‌بينيد كه يك ديوار ميان شما قرار گرفته است.»
كار درست: بهترين كار اين است كه به شريك زندگي‌تان بگوييد رفتار و ديدگاه‌هاي شما در مورد پول و خرج كردن آن متفاوت است. بايد به او بگوييد اگر با اين مسئله با انعطاف برخورد نشود، مشكل پيش خواهد آمد. حتي اگر لازم شد براي حل مشكل به يك مشاور باتجربه مراجعه كنيد.
نامزد خيالي
بحران فرار از سؤال‌هاي تكراري
دروغ: كاتلين مدت يك سال است كه از همسرش جدا شده است، دوستان او در اين مورد بارها و بارها سعي كرده‌اند خواستگارهايي را به او معرفي كنند و دائما در حال تشويق او براي يك ازدواج جديد هستند. كاتلين تمايلي به ازدواج مجدد حداقل در حال حاضر ندارد، براي همين به دروغ به همه مي‌گويد كه يك خواستگار بسيار خوب دارد كه مشغول فكر كردن براي پاسخ دادن به او است. در واقع او يك شخصيت خيالي را براي ديگران ساخته است.
مشكل: دكتر وارد مي‌گويد: «كاتلين دروغ مي‌گويد تا باعث شود ديگران در مورد اين موضوع حرف نزنند. آيا بهتر نيست خيلي راحت به همه توضيح بدهد كه در چه وضعيتي است؟ اينگونه هم دوستانش متوجه حالت روحي او خواهند شد و هم هيچ زماني احتمال اينكه متوجه دروغگويي او شوند، وجود ندارد.»
كار درست: كاتلين از يك فرصت خوب براي پيدا كردن دوستان صميمي مناسب استفاده نمي‌كند. طرح اين موضوع با دوستان نزديك مي‌تواند به او نشان بدهد كه كدام دوستش واقعا شرايط او را درك مي‌كند حتي ممكن است او نخواهد در مورد زندگي شخصي‌اش با كسي صحبت كند و براي همين دوستان واقعي او بايد اين حالت را درك كنند و به آن احترام بگذارند.
عادتي به نام دروغ گفتن
شايد مهم‌ترين مشكل در مورد دروغگويي اين است كه با هربار گفتن كار ساده‌تر مي‌شود. دن آريلي، پروفسور علوم رفتاري در دانشگاه يورك مي‌گويد: «دروغ هم اعتياد‌آور است. دروغ اول سخت است، دروغ دوم آسان‌تر و دروغ‌هاي بعدي ساده... .»جالب است بدانيد كه دكتر آريلي مطالعه‌اي را انجام داده و در آن به 2 گروه از زنان كيف‌هاي برندي معروف و مارك تقلبي آن را داد و گفت با آن در محافل عمومي ظاهر شوند.
به گروهي كه كيف تقلبي در دست داشتند گفته شد كه كيف آنها اصل است و به گروهي كه كيف اصل داشتند گفته شد كيف آنها تقلبي است. بعدا مشخص شد آنهايي كه كيف تقلبي را به اسم اصل در دست مي‌گرفتند بسيار كمتر از آنهايي كه كيف اصلي را كه فكر مي‌كردند تقلبي است درست گرفته بودند، دروغ گفته‌اند.
اعتماد را نكشيد
دليل دروغگويي شما هرچه باشد (محافظت از خود يا جلوگيري از يك دعوا و ...) مسئله مهم اين است كه آنچه را كه دروغ از بين مي‌برد «اعتماد» است. در واقع هر دروغي كه مي‌گوييد و هر دروغي كه مي‌شنويد ذره‌اي از اعتماد شما نسبت به طرف مقابل‌تان(يا او نسبت به شما) را كم مي‌كند. دكتر كامرون مي‌گويد: «تمام حرف‌ها و رفتارهاي ارتباطي ما با ديگران يا اعتماد مي‌سازند يا اعتماد را تخريب مي‌كنند. با تكذيب يك واقعيت يا ساختن يك دروغ ما اعتماد را مي‌كشيم، به هرحال هيچ دروغگويي در جهان نيست كه هيچ دروغ او فاش نشود. اين را هميشه يادتان باشد كه سؤال اصلي در ارتباطات شخصي شما بايد اين باشد كه چگونه جوي از اعتماد و صداقت را شكل بدهم نه اينكه چگونه اعتماد و صداقت را از بين ببرم...»
براي اينكه كمي بيشتر صادق باشيد
1- با خودتان صادق باشيد: تمايل شما به دروغ گفتن شايد ريشه در تلاش شما براي محافظت از خودتان داشته باشد اما بدانيد كه سپري كه با دروغ ساخته شود هيچ محافظتي از شما نخواهد كرد.
2- قانون كوچك و بزرگ: دروغ‌هاي كوچك دروغ‌هاي بزرگ بعدي را موجب مي‌شوند. همين دروغ‌هاي كوچك بي‌دليل را نگوييد تا بعدا دچار مشكل دروغ‌هاي بزرگ نشويد.
3- ببينيد در مورد چه موضوعي بيشتر دروغ مي‌گوييد؛ در مورد پول خرج كردن بيشتر دروغ مي‌گوييد يا در مورد اتفاقات خيالي كه براي شما افتاده است؟ در مورد اين موضوع خاص اگر دروغ نگوييد چه اتفاقي مي‌افتد؟ واقعا چرا اين موضوعات آنقدر مهم هستند كه شما براي آنها دروغ مي‌گوييد.
4- فرار از دعوا بهترين راه‌حل نيست: اگر دروغ مي‌گوييد تا از يك مشاجره و رودررويي جلوگيري كنيد بدانيد كه هر دروغ اينگونه‌اي شما را يك قدم از فردي كه با او در ارتباط هستيد دور مي‌كند و در نهايت باعث مرگ ارتباط شما مي‌شود.
5- راستگويي لزوما به معناي نامهرباني نيست: شما مي‌توانيد هم راستگو باشيد و هم مهربان؛ مهرباني دروغين نه به كار شما مي‌آيد و نه به كار ديگران.
دلگرم